Wanneer je Facebook of Instagram gebruikt, krijg je een tijdlijn te zien die door algoritmes is bepaald. Op basis van je eigen interesses krijg je de tijdlijn te zien, maar invloed heb je er niet op. De rechter in Amsterdam heeft nu bepaald dat moederbedrijf Meta aanpassingen door moet voeren.
Aanpassing van je tijdlijn
Als gebruiker van Facebook of Instagram krijg je standaard een tijdlijn te zien die door algoritmes is samengesteld. Die algoritmes bepalen welke berichten, foto’s en video’s verschijnen, op basis van jouw interesses. Je kunt wel wisselen naar een tijdlijn met berichten van vrienden, maar die keuze wordt door de apps niet onthouden. Precies dat moet nu veranderen.
De voorzieningenrechter in Amsterdam oordeelde dat deze werkwijze in strijd is met de Europese Digital Services Act (DSA). Volgens de rechter is er sprake van een zogeheten dark pattern: een ontwerpkeuze die gebruikers beperkt in hun vrijheid van informatie. Binnen twee weken moet Meta de apps in Nederland aanpassen, zodat je eenvoudig kunt wisselen van tijdlijn en de apps jouw voorkeuren onthouden. De rechter benadrukte dat dit mede van belang is met het oog op de verkiezingen van 29 oktober.
Rechtszaak
De rechtszaak was aangespannen door Bits of Freedom, een Nederlandse stichting die zich inzet voor digitale burgerrechten. Volgens de organisatie is de manier waarop Meta gebruikers dwingt naar een algoritmische tijdlijn een risico voor de democratie.
Woordvoerder Maartje Knaap stelde: “Het is onacceptabel dat techmiljardairs bepalen hoe wij de wereld zien. Die machtsconcentratie vormt een risico voor de democratie, zeker in tijden van verkiezingen.” Bits of Freedom is tevreden met de uitspraak, maar noemt het jammer dat een gang naar de rechter nodig was om naleving van de wet af te dwingen.
Overigens lijkt de strijd nog niet volledig gestreden. Meta houdt vol dat het al voldoet aan de Europese regels. Het bedrijf stelt dat je met ‘een paar klikjes’ van tijdlijn kunt wisselen en dat dit voldoende is. Tijdens de zitting wees Meta ook op technische obstakels, waardoor snelle aanpassingen volgens hen vrijwel onmogelijk zijn. Tevens is Meta van mening dat dit geen zaak is voor een Nederlandse rechtbank, maar voor de Europese Commissie. Zij treden op als toezichthouder.
Mocht de uitspraak standhouden, dan betekent dit dat je blijvende controle hebt over de tijdlijn in Facebook en Instagram. Je kunt bijvoorbeeld dan aangeven dat je alleen de tijdlijn wilt zien met updates van vrienden. Deze blijft dan bewaard, zonder dat je telkens teruggezet wordt naar de versie die met het algoritme bepaald wordt.
